IJsberg

Met het opruimen van wat oude spullen vond ik het boekje “Onze ijsberg smelt” van John Kotter en Holger Rathgeber. John Kotter schijnt een autoriteit op het gebied van leiderschap en verandermanagement te zijn. Ik moet zeggen dat ik de meeste verandermanagementboeken vol met trivialiteiten vind staan. Zoals u begrijpt met de nodige scepsis begon ik aan het boek. En ik kan u zeggen: na het lezen van dit boek is mijn scepsis omgeslagen in verbijstering. Dat een hoogleraar uit Harvard een Disney boek schrijft als parabel over hoe het in organisaties toegaat, is werkelijk ongehoord. Het verhaal heeft de diepgang van verhalen als Finding Nemo of Ratatouille. Het is een typisch Amerikaans boek. Het houdt zich alleen niet zo goed aan de regels van een goed verhaal, zoals die in vele Hollywood films wordt verteld. Waardoor het een slecht verhaal wordt.
Een goed, traditioneel verhaal begint met een gelukkige uitgangssituatie. Dat is in dit boek ook het geval, het gaat over een zeer harmonieuze pinguïnkolonie. Dan gaat er in een goed verhaal iets mis. Het Kwaad doet zijn intrede, een boze macht die verslagen moet worden. Zo wordt het een verhaal van goed en kwaad. En het verhaal van een held die met zijn vrienden het Kwaad gaat bestrijden. Je ziet meteen Harry Potter voor je. In “Onze ijsberg smelt” is er geen Kwaad, maar een dreigende ramp. Daarmee wordt de eerste wet overtreden. Er is geen echte ramp. Het is geen verhaal over stoere mannen die in hun eentje de wereld redden. Er is alleen het vermoeden dat de ijsberg gaat smelten. Met enkele simpele redeneringen is de Leider er van overtuigd dat de ijsberg gaat smelten. De spanning wordt zo meteen weggenomen. We weten nu al dat de Leider het volk zal redden. En we weten ook al dat het niet veel moeite zal kosten. De echte ramp, het smelten van de ijsberg en de mogelijke ondergang van de kolonie, zal niet gebeuren. Maar er moet natuurlijk wel enige spanning zijn, dus introduceren Kotter en Rathgeber de persoon NeeNee. Iemand die, zoals je uit zijn naam al kunt opmaken, het veranderingsproces niet ziet zitten. Even lijkt het er op dat deze kwade macht de kolonie in zijn greep gaat krijgen. De pinguïns willen niet meer meewerken aan het veranderingsproces en enkele pinguïns saboteren het proces. Gelukkig blijkt al snel dat de saboteurs handelen uit onwetendheid. Als hen wordt verteld hoe het “echt” in elkaar zit doen ze meteen, zeer gemotiveerd, weer het juiste. De harmonie wordt nooit echt verbroken en het perfect samenwerkende team van verandergezinde pinguïns kan doorgaan met het reddingsplan. Om moeilijke taken te kunnen volbrengen worden de dapperen die de moeilijke taken doen uitgeroepen tot held. Het veranderteam komt iedere keer weer met brilante oplossingen en de grote Leider weet alles perfect te coördineren. En de pinguïns. Ze weten niet alleen het gevaar het hoofd te bieden, binnen enkele weken is hun gedrag geheel afwijkend van hun natuurlijke instincten.
De boodschap van het verhaal? Succesvol veranderen betekent:
• Een geheel duidelijk op te lossen probleem
• Met een duidelijke oplossing
• Een team mensen waarin iedereen altijd precies het goede doet
• Een motiverende leider
• Kwade krachten die nooit meer dan 10% van de mensen achter zich krijgt
• Mensen veranderen door ze de noodzaak van de verandering te vertellen.
Zelfs voor een Disney film is dit te mooi om waar te zijn.