De wereld verandert langzaam

Veel artikelen over verandermanagement beginnen met de opmerking dat de wereld steeds sneller verandert. Maar is dat ook zo? Volgens mij is het een gevoel, niet een vaststaand feit. Ik vind heel veel dingen niet zo snel veranderen.

Gaan de veranderingen in de IT bijvoorbeeld nu echt zo snel? De digitale camera komt uit 1975. Hij werd gemaakt door Steven Sasson, een engineer van nota bene Kodak. Hij maakte de camera uit reeds bestaande onderdelen. De mp3 is ook al weer 25 jaar oud, vanaf begin jaren 80 werden de eerste ERP systemen ontwikkeld. En de eerste digitale spreadsheet komt uit 1979. Is er veel nieuws bijgekomen? Je hebt nu big data, internet of things, cloud computing. Om maar eens wat trends te noemen. Het zijn allemaal nieuwe toepassingen die mogelijk werden door de opschaling van de IT. Snellere verbindingen en meer datacapaciteit. En die opschaling maakt meer mogelijk. Het blijft in belangrijke mate nieuwe toepassingen met dezelfde technologische uitgangspunten.

Vooruitgang, innovatie, groei. Dat zijn de kernwoorden. Niet alleen in onze economie. Het zijn kernbegrippen geworden in hoe we over de wereld denken. Alles kan beter. Maar heel veel is gewoon goed. Er bestaat ook zoiets als traditie. In grote delen van de wereld is niet vooruitgang, maar traditie de kernwaarde. Eerbied voor wat er al is. Dat lijkt mij een goed uitgangspunt. Het zorgt voor stabiliteit, voor zekerheid. En dat is wat de meeste mensen toch vooral willen. In onze vooruitdenkende samenleving is traditie veelal verwatert tot nostalgie. Een verlangen naar de zekerheden van vroeger. Als tradities afbrokkelen zoeken we naar de zekerheden van vroeger. Als je kijkt naar de hippie ”revolutie” van de jaren 60 en 70 dan valt op dat dit een rare vermenging is van vernieuwing en een hang naar vroeger. Elementen uit de vernieuwde samenleving werden gebruikt om zich juist af te zetten tegen de maatschappij. De nieuwe maatschappij die zij schetsen kende veel elementen van vroeger: voedsel zonder bestrijdingsmiddelen, leven in de natuur, kleinschaligheid. Vernieuwing is soms gericht op het herstellen van het oude. 

Wat moeten we met al die vernieuwingen in organisaties? Grotendeels afschaffen zou ik zeggen. Niet omdat er niets verandert, de wereld verandert altijd, maar omdat we ons te veel focussen op veranderen. Zo veel verandert er nou ook weer niet met een verandering. Ik heb me er altijd over verbaasd hoeveel dingen niet veranderen bij veranderingen: dezelfde manier van werken in een andere structuur, nieuwe cursussen die grotendeels bestaan uit de stof van de oude cursussen.

De gevaarlijkste vorm van veranderen is de zogenaamde cultuurverandering. Het is een flagrante belediging van de mensen die in de organisatie werken. Niemand stelt aan iemand voor om zijn persoonlijkheid te veranderen. Alles waar de medewerkers in geloofden blijkt niets waard: vanaf nu gaan we alles anders doen. Het is een ontkenning van het feit dat mensen, en dus ook organisaties, maar zeer beperkt veranderen. Maar vooral is het een manier om rücksichtslos het verleden weg te gooien. Gelukkig mislukken de meeste cultuurveranderingen. Misschien wel alle. Gelukkig maar.