Inhoud en context

De kern van het oeuvre van Wim T. Schippers is dat hij continu weigert om dingen in de context te zetten die we normaal vinden. Zijn werk is daarom altijd ontregelend: zoals een show waarin de presentator zijn “spontane” teksten vanaf een vel papier leest, mensen die bewust voor de verkeerde camera gaan staan, een muziekprogramma, waarbij continu door de muziek heen wordt gepraat. Niets lijkt te kloppen. Ook in zijn taal doet hij dat. Neem de volgende dialoog:
Ober: “een glas bier”
Govert: Doe maar in een glas ja, in een opgerold stuk krant wil het nog wel eens doorlekken,
Uit Heytze & Tuinman “Verdomd interessant, maar gaat u verder”
Het is het soort taal waardoor je je gaat afvragen waarom we eigenlijk spreken van een glas bier. Bier zit altijd in een glas. Het is dus een volstrekt overbodig woord, dat glas. Als iemand zegt dat hij koffie wil drinken vraag je niet of hij het in een kop of in een emmer wil hebben, wat Nel Smulders in de serie “We zijn weer thuis” eens opmerkte.
Of neem deze scène waarin iemand zich opsluit in de trein in een koffer. En de conducteur opmerkt dat de koffer nog niet zo dom is als hij kan praten.

">

Schippers kan heel goed een semiotisch kunstje. Dat semiotische kunstje is dat hij laat zien hoe sterk het interpreteren van boodschappen vast zit in conventies. Als een acteur tegen een muur aanvalt dan valt hij tegen een muur aan en niet dwars door het bordkartonnen decor, zoals in Wim T. Schippers stukken nog wel eens wil gebeuren. TV is net als echt maar je mag als kijker niet zien dat het nep is. Je weet het wel, maar je wordt als maker niet geacht de illusie te doorbreken. Voor alle boodschappen geldt dat er duidelijke regels zijn over hoe ze moeten worden overgebracht. Een boodschap heeft niet alleen te maken met taal, of de inhoud van de boodschap maar ook met vorm. Wat de boodschap is, is niet alleen afhankelijk van de inhoud maar ook van de context waarin de boodschap is geplaatst. Een nieuwslezer moet op een geloofwaardige manier in beeld worden gebracht anders geloven we niet dat wat hij zegt echt gebeurt is. Zonder de vorm is er geen inhoud. Schippers is er goed in om de werking van de vorm door te prikken. Bijvoorbeeld in popprogramma’s weet iedereen dat de artiest playbackt. Alleen dat wordt wel erg expliciet als Evert van de Pik de plaatjes op zijn pickup legt. Meestal zet hij de naald er eerst nog naast en daarna mag een artiest doen alsof hij live een nummer speelt.
De contexten die Schippers op de hak neemt zijn over het algemeen vrij onschuldig. Maar contexten kunnen ook ongewenste bijeffecten hebben. Bijvoorbeeld uit een onderzoek van Carolien Metselaar uit 2000 bleek dat medewerkers van een uitkeringsinstantie wat moesten uitleggen bij hun baas als ze het niet eens waren met de beslissing die een beslissingsondersteunend systeem voorstelde. Als een medewerker de beslissing over nam van het systeem werden er verder geen vragen gesteld; de computer zal het wel goed hebben, mensen kunnen fouten maken. Het oordeel is dus niet gebaseerd op de inhoud (het besluit) maar op de context: computer versus mens. Zo wordt het van beslissingondersteunend systeem een beslissyteem.

">